وزارت جهاد کشاورزی

سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور

معاونت آبخیزداری، امور مراتع و بیابان

دفتر امور مراتع

 

شیوه نامه فنی و اجرایی

ضوابط و شرايط بهره برداري از مراتع کشور

 

شماره:     ۹۵/۱/۱۴۱۰۵        تاريخ: ۲/۶/۹۵

 

باستنادتبصره ۱ ماده ۳ قانون حفاظت و بهره برداري از جنگلها ومراتع كشورمصوب۳۰/۵/۱۳۴۶واصلاحات بعدی آن  و قانون اصلاح تبصره یک ماده ۴۷ قانون تنظیمبخشی از مقررات مالی دولت مصوب ۱۴/۱۲/۱۳۸۷ مجلس شورای اسلامی و ماده ۱۰آئین نامه اجرائی مصوبه ۲۰/۱/۹۱ هیات وزیران، اين شيوه نامه تهيه و ابلاغمی گردد.

فصل اول:

تعاريف :

۱-   مرتع: اعم است از مشجر و غیر مشجر

الف ) مرتع غیر مشجر : زمینی است اعم از کوه و دامنه یا زمین مسطح که در فصل چرا، دارای پوششی از نباتات علوفه ای خودرو بوده و با توجه به سابقه چرا، عرفا مرتع شناخته شود. اراضی که آیش زراعتند، ولو آنکه دارای پوشش نباتات خودرو باشند مشمول تعریف مرتع نیستند.

ب)مرتع مشجر : اگر مرتع دارای درختان جنگلی خودرو باشد ،مرتع مشجر نامیده می شود ،مشروط بر آنکه حجم درختان موجود در هر هکتار، در شمال از حوزه آستارا تا حوزه گلیداغی بیش از پنجاه متر مکعب و در سایر مناطق ایران بیش از بیست متر مکعب نباشد.

۲-   مراتع ییلاقی شمال کشور: مراتع دامنه شمالی البرز حدفاصل آستارا تا گلیداغی از ارتفاع ۲۴۰۰ متر به بالا.

۳-   جنگلهای شمال: جنگلهای ناحیه خزری (هیرکانی) که به صورت نوار باریکی به طول (۸۰۰) کیلومتر و عرض (۲۰) تا (۷۰) کیلومتر از جلگه تا ارتفاع (۲۴۰۰) متری از سطح دریا، حدفاصل آستارا در غرب تا گلیداغی در شرق دامنه شمالی رشته کوه البرز را شامل می شود.

۴-   جنگل دست كاشت : جنگلي است كه منشاء طبيعي نداشته و به دست انسان ايجاد شده باشد .

۵-   مناطق بحرانی: مناطقی که با توجه به روند تخریبی منابع طبیعی، پایداری تولید درآن از دست رفته و استمرار بهره برداری از آنها موجب زیان های فراوان اقتصادی و اجتماعی و زیست محیطی به منابع پایه (آب، خاک و پوشش گیاهی) می گردد.

۶-   مرتع روستايي: مرتع اطراف روستا است كه عرفاً مورد بهره برداري دامهاي روستائيان قرارمي گيرد و توسط هیئت های ممیزی مراتع تعیین و مشخص می گردد.

۷-   مرتع عمومی: کلیه مراتع به جزء مراتع روستایی، که از سوی هیات ممیزی مرتع جهت اشخاص حقیقی و حقوقی پروانه چراي دام صادر می گردد.

۸-   واحد دامي: هر رأس گوسفند يك واحد دامي محسوب مي گردد ساير احشام با توجه به نياز علوفه ای آنها در مقایسه با گوسفند محاسبه می گردند.

بز: یک واحد دامی، شترو گاو دورگ : ۶ واحد دامی، گاو بومی: ۴ واحد دامی، گاومیش: ۷ واحد دامی، اسب و سایر احشام: ۵ واحد دامی

تبصره : نتاج گوسفند و بز از ۴ تا ۶ ماهگی معادل ۵/۰ (پنج دهم ) واحد دامی مورد محاسبه قرار مي گيرد.

۹-   ظرفيت چرا: حداکثر تعداد واحد دامی که در مرتع مشخص و در مدت معین می تواند بهره برداری نماید، مشروط به آنکه به منابع پایه (آب، خاک و گیاه) لطمه ای وارد نشود.

۱۰-           قرق مراتع :به منظور حفاظت خاک و جلوگیری از فرسایش خاک و با هدف افزایش پوشش گیاهی مراتع انجام می گیرد. هر گونه چرای دام در مناطق قرق شده ممنوع می باشد.

۱۱- ممیزی مرتع: مجموعه اقدامات مربوط به تعیین محدوده عرفی، تعیین ظرفیت چرا و شناسایی مرتعدار ذی صلاح برای اعطای پروانه چرا

۱۲- هیئت ممیزی مرتع: تعدادی از کارشناسان مجرب و فنی که در هر استان توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تعیین و با ابلاغ و شرح وظایف مشخص وظیفه ممیزی مرتع را به عهده دارند.

۱۳- پروانه چراي دام: مجوزی که با در نظر گرفتن ظرفیت چرا، فصل چرا، مدت و سابقه بهره برداری بنام اشخاص واجد شرایط (مرتعدار) برای تعلیف دام در یک دوره و با توجه به عرف محل در یک مرتع با محدوده مشخص توسط اداره کل (هیئت ممیزی ) پس از اتمام ممیزی مرتع صادر می گردد.

۱۴- مرتعدار: شخص حقیقی یا حقوقی دارنده پروانه چراي دام یا مجری طرح مرتعداری می باشد.

۱۵- طرح مرتعداري: سندی مشتمل بر مجموعه فعالیت های مربوط به حفظ، احیا، اصلاح، توسعه و بهره برداری بهینه از مراتع که در قالب برنامه زمانی و مکانی معین و نیز پیـش بینی حجم عمـلیات و برآورد هزینه و درآمد، تهیه و به تأیید وزارت جهاد کشاورزی(سازمان)می رسد.

۱۶- سامان عرفی: محدوده معینی از عرصه های منابع طبیعی می باشد که به طور عرفی توسط یک یا چند مرتعدار مورد بهره برداری قرار می گیرد.

۱۷- مرتعدار عشايري: مرتعداری  است كه جزء نظام خاص اجتماعي عشايري بوده و دارای پروانه چرای دام، قرارداد اجرای طرح مرتعداری و یا مدارک مثبته بهره برداری مرتع  از اداره کل منابع طبیعی باشد و براي تعليف دامهايش كوچ مي كند.

۱۸- روستائي دامدار: دامداري است كه در روستا ساكن بوده و دامداري فعاليت تكميلي وي مي باشد و جهت چراي دامهايش كه كمتر از ۱۰ واحد دامي مجاز خواهد بود از مراتع روستائي استفاده مي نمايد.

۱۹- گروه های همگن : به تعدادی از بهره برداران ذیحق یک سامان عرفی اطلاق می شود که از نظر تعداد دام مجاز به هم نزدیک باشند

۲۰- دام مجاز: تعداد واحد دامی است که برابر ظرفیت چرایی مرتع توسط هیات ممیزی تعیین و در زمان مشخص وارد مرتع گردد.

۲۱- سازمان : منظور از سازمان ،سازمان جنگلها ،مراتع و آبخیزداری کشور می باشد.

۲۲- اداره کل: منظور اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان می باشد.

۲۳- تنسیق: تعیین و مشخص نمودن محدوده بهره برداری فرد یا گروهی از بهره برداران ذیحق در مراتعی که توسط هیات های ممیزی و در صورت ضرورت توسط هیات منتخب مدیر کل (پس از ممیزی ) در سامان های مشاعی صورت می گیرد.

۲۴- واحد اقتصادی: سطحی از مرتع که از نظر اقتصادی نیازهای معیشتی یک خانوار بهره بردار از مرتع را در حد متوسط تامین نموده و علوفه مورد نیاز ۲۳۰ واحد دامی را در یک فصل چرا تامین نماید.تعداد واحد دامی مذکور با توجه به شرایط زمانی و مکانی قابل تعدیل است.

۲۵- درصورتيكه تعاريف قانوني جديدي وضع گردد آن تعاريف ملاك عمل خواهد بود.

فصل دوم

شرايط عمومي:

۱-   استفاده از مراتعي كه برای آن طرح مرتعداري تهیه و تصویب نشده است برای تعلیف دام مستلزم اخذ پروانه چراي دام از ســازمان ( اداره كل) مي باشد.

تبصره یک: مواردی که باید در پروانه چراي دام قید گردد :

  - شماره و تاریخ صدور پروانه 

  - نام مرتع (محلي و پلاک ثبتي)

  - محدوده جغرافيائي

  - مساحت مرتع

  - فصل و مدت بهره برداري

  - ظرفيت چرا در فصل بهره برداري

  - مشخصات بهره بردار

 اشخاص حقیقی (نام ، نام خانوادگی ،نام پدر ،شماره شناسنامه ،کدملی )

 اشخاص حقوقي (نام و شماره ثبت، شناسه ملی )

  - تعداد دام مجاز مرتع و تعداد سهم دام مجاز هر بهره بردار

  - غير قابل انتقال بودن پروانه چراي دام بدون مجوز اداره کل

- در صورت فوت دارنده پروانه چراي دام، يكي از ورّاث قانوني ميتواندباکسب وکالت محضری یا مصالحه با سایر وراث حداكثر ظرف مدت دو سال پروانه چراي دام دريافت نمايد.

- تمدید سالانه پروانه چرا وپرداخت حقوق و عوارض قانوني

  تبصره دو: پروانه چراي دام باید به امضاء مدیر کل ( بدون تفویض اختیار ) برسد

  تبصره سه : پروانه چراي دام بايد ممهور به مهربرجسته اداره كل و دارای بر چسب اصالت و شماره سريال باشد.

۲-   اداره كل مكلّف است كليه مراتعي كه تا پايان سال ۱۳۵۸ پروانه چراي دام آن صادرگردیده و یا دارای سابقه ممیزی است، نسبت به تجدید ممیزی آن اقدام نمايند.

تبصره: اداره كل در صورت ضرورت مي توانند نسبت به تجديد مميزي مراتعي كه بعد از سال ۱۳۵۸ تا تاريخ ۲۹/۳/۱۳۶۹ پروانه چراي دام آن صادر شده اقدام نمايند.

۳-   پروانه چراي دام براي اشخاص، پس از احراز شرايط مقرر در اين شيوه نامه توسط هيأت مميزي، واز طریق  اداره كل صادر مي گردد.

۴-   مميزي مرتع و صدور پروانه چراي دام براي هر مرتع،  با رعایت بند ۲ فقط برای یکبار انجام خواهد شد.

۵-   با انجام مميزي هر مرتع و قطعيت يافتن آن كليه پروانه هاي چراي دام و مجوزهاي صادره قبلي همان مرتع باطل و از درجه اعتبار ساقط مي گردد.

تبصره: اداره كل قبل از تحویل پروانه چراي دام جديد، ملّزم به دریافت پروانه چرای قبلی  و ابطال آن وضبط در سوابق میباشند.

۶-   مميزي در مراتعي كه منجر به انعقاد قرارداد اجراي طرح مرتعداري شده است، ممنوع مي باشد.

تبصره یک : اداره کل مکلف است تا تعیین تکلیف اعتراضات وارده به اقدامات هیئت های ممیزی ، از انعقاد قراداد اجرای طرح مرتعداری خودداری نماید .

تبصره دو : پس از انعقاد قرارداد اجرای طرح مرتعداری ،در صورتيكه افرادادعائي در طرح مرتعداري داشته باشند و اين موضوع مورد تائيد اداره كل و رضایت حداقل دو سوم مرتعداران (با تنظیم اقرار نامه از طریق دفترخانه رسمی) قرار گيرد، اداره كل مي توانند پس از کسر دام مجاز مرتعداران موافق، اسامي افراد جديد را در طرح منظور و مدارك پرونده را اصلاح نمايند.

۷-   اداره كل پس از دريافت گزارش هيأت مميزي با رعايت مفاد بندهاي ۵ ، ۳۷ و ۴۲ این فصل موظف به صدور پروانه چراي دام بنام مرتعدار و يا مرتعداران  مي باشد.

۸-   اشخاص حقیقی و حقوقی با توجه به سوابق قبلي و مدارک مثبته مورد تاییدهیات ممیزی مرتع مي توانند در مراتع متعددي پروانه چراي دام دريافت نمایند.

۹-    پروانه چراي دام در مراتع روستايي بنام شوراي اسلامي صادر مي گردد.

تبصره:در صورت عدم تشكيل شوراي اسلامي، انحلال شورا ویا تبدیل روستا به شهر، پروانه چراي دام بنام نماینده و یا نمايندگان مرتعدارن صادر خواهد شد.

۱۰- پروانه هاي چراي دام براي هر مرتع جهت يك دوره بهره برداري صادر و تا زماني كه بر اساس قوانين از درجه اعتبار ساقط نشده با پرداخت حقوق و عوارض قانوني قابل تمديد و داراي اعتبار مي باشد.

تبصره: در صورت عدم پرداخت به موقع حقوق و عوارض قانوني تمدید پروانه چراي دام، ورود دام به مرتع غيرمجاز محسوب و برابر بند ۶ از فصل سوم با متخلف رفتار خواهد شد.

۱۱- بهره برداری از مرتع توسط شرکت های وابسته به دولت ، بانک ها و سایر نهاد های قانونی (نظیر بنياد مستضعفان و جانبازان، سازمان اتكا، بنیاد تعاون سپاه و ...) مشمول این شیوه نامه می باشد.

۱۲- در صورتيكه ظرفيت چرا بيش از تعداد دام موجود مرتعداران ذيحق باشد نمي توان فرد حقيقي و يا حقوقي ديگري را وارد مرتع نمود.

۱۳- در مراتعي که بهره بردار يا تمام بهره برداران از مرتعداري انصراف داده، يا کلیه پروانه های چراي دام ابطال شود، و یا مراتعی که مورد ممیزی قرار گرفته و فاقد بهره بردار قانونی باشد(به تشخیص هیئت ممیزی و با تنظیم صورتجلسه) مرتع بلامعارض مي گردد، اداره کل مکلف است پس از تهيه طرح مرتعداري نسبت به تعیین مرتعدار یا مرتعداران بر اساس ضوابط ابلاغی دفتر امور مراتع اقدام نماید.

تبصره يك: در اجراي اين بند، هزينه هاي متعلقه تهيه طرح مرتعداري از مجري واجد شرایط دريافت و به حساب خزانه واريز خواهد شد.

تبصره دو: کلیه مراتعی که در ناحیه جنگل های شمال کشور قرار گرفته اند( موضوع بند ۳ فصل اول ) پس از بلامعارض شدن در اختیار اداره کل جهت مدیریت مورد نظر  قرار می گیرد.

۱۴- بهره برداری از مراتعی که سازمان (اداره کل) قرق اعلام می نماید، با حفظ حقوق بهره برداران ذیحق، پس از اتمام دوره قرق، بر اساس طرح مرتعداری به همان بهره برداران واگذار خواهد شد. 

۱۵- ممیزی و صدور پروانه چراي دام در جنگلهاي شمال، ذخيره گاهها و پاركهاي جنگلي،جنگل های دست کاشت ، ايستگاههاي تحقيقاتي منابع طبیعی، ايستگاه توليد بذر و نهال و جمع آوري بذور مرتعي، عرصه های بیابانی دارای کمتر از ۵ درصد تاج پوشش مرتعی پایا ، عرصه هاي داراي طرح مرتعداري و مناطق بحراني ممنوع است.

۱۶- مرتعداران صاحب پروانه چراي دام يا مجريان طرحهاي مرتعداري كه با صلاحديد و نظر اداره كل راسا اقدام به قرق مرتع خود نمايند تا هرزمان كه مراتع قرق باشد، حقوق آنان در مرتع مذکور محفوظ خواهد بود.

تبصره: حقوق و عوارض قانوني تمديد پروانه چراي دام در مدت قرق دريافت نخواهد شد.

۱۷-مميزي و بهره برداري در مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محيط زيست بر اساس توافقنامه منعقده بين سازمان جنگلها،  مراتع و آبخيزداري و سازمان ياد شده صورت میگیرد.

تبصره: هر نوع ممنوعیت و محدودیت و مقرراتی که برای مناطق چهارگانه محیط زیست برقرار گردد، سازمان حفاظت محيط زيست به استناد ماده ۴ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست مصوب سال ۱۳۵۳ و اصلاحیه سال ۱۳۷۱ موظف به پرداخت حقوق بهره برداری صاحبان پروانه چرا و مجریان طرح های مرتعداری خواهد بود و تا زمان عدم پرداخت کامل آن ، هر گونه مجوز صادره چرای دام و یا قرارداد طرح مرتعداری به قوت خود باقی خواهد بود.

۱۸-صدور پروانه چراي دام در مناطقي از جنگلهاي خارج از شمال كه داراي قرارداد اجراي طرح های موضوع ماده (۳) قانون حفاظت و بهره برداری (مصوبه ۱۳۴۶ و اصلاحات بعدی) میباشند، ممنوع مي باشد.

تبصره: در سایر مناطق جنگلي مذكور، مميزي صرفاً جهت شناسايي بهره برداران ذيحق با نظر اداره جنگل (اداره کل) انجـــام مي پذيرد.

۱۹-در مراتع مشاع، مرتعداران دارای پروانه چرای دام می توانند با توافق یکدیگر وبا نظر موافق اداره کل، مراتع خود را در گروههای همگن تنسیق نموده و در قالب طرح مرتعداری ، بهره برداری نمایند.

تبصره: چنانچه برای مدیریت بهینه مراتع، تنسیق مرتع ضرورت داشته باشد اداره کل مجاز به انجام آن می باشد.

۲۰-مرتعدارانی  كه پروانه چراي دام دريافت داشته اند، با اعلام كتبي اداره كل موظف اند نسبت به تهيه طرح مرتعداری اقدام نمايند، در غیر اینصورت پروانه چرا ابطال ، مرتع بلامعارض و مشمول بند ۱۳ شرایط عمومی این شیوه نامه می گردد.

۲۱-درزمان انعقاد قرارداد اجراي طرح مرتعداري اداره کل مکلف است كليه پروانه هاي چراي دام را از بهره برداران اخذ و نسبت به ابطال آن اقدام نماید.

تبصره: انعقاد قرارداد اجراي طرح مرتعداري، مستلزم تصويب طرح توسط سازمان (کمیته فنی اداره کل) مي باشد.

۲۲-در صورت مفقود شدن پروانه چراي دام، اداره كل با رسيدگي دقيق سوابق، و در صورت تائيد، براي اينگونه مرتعداران مجوز موقت چرای دام صادر مي نمايند.

تبصره یک: در مراتع مشاع مجوز موقت با امضای مدیر کل منابع طبیعی صادر می گردد.

تبصره دو: در مراتع انفرادی، مرتعدارمکلف است حداکثر ظرف مدت ۲ سال از اعلام مفقود شدن پروانه چرا ، نسبت به تهیه و اجرای طرح مرتعداری اقدام نماید..

صدور آگهي، تشكيل هيأت و نحوه اقدام مميزي:

۲۳-اداره كل مکلف است  قبل از صدور آگهي سوابق و مدارک را بررسی و اسامي مراتع مورد مميزي را با شرايط شیوه نامه مميزي مرتع تطبيق نمايد.

۲۴-اداره كل مکلف است در فصل تعليف و حداقل يك ماه قبل از عزيمت هيأت هاي مميزي به مراتع، مراتب را آگهي و به طريق مقتضي از قبيل رسانه هاي همگانی و محلی، صدا و سيما، نيروهاي انتظامي، شوراي اسلامي، انجمن صنفی مرتعداران و بخشداری و دهیاری يا راههاي قانوني ديگر به اطلاع اشخاص برساند.

تبصره: آگهي منتشر شده بايستي توسط اداره منابع طبیعی شهرستان (اداره کل)يا نيروي انتظامي در محل الصاق، و مراتب صورتجلسه و جهت ضبط در سوابق به اداره كل تحویل گردد.

۲۵-مميزي مراتع و تشخيص مرتعدار ، بر اساس سوابق و مدارك بعهده هیئتی مركب از اعضای ذیل می باشند:

- نماينده مدير كل به عنوان سرپرست هیات ممیزی

- كارشناس مرتع

- کارشناس اداره منابع طبيعي و آبخیزداری شهرستان مربوطه

تبصره یک: در مناطق عشـايري، نماينده اداره امور عشایری بعنوان یک عضو (دارای حق رای ) و جایگزین کارشناس مرتع در هيأت مميزي تعيين مي گردد. اداره كل بايستي زمان حضور هيأت در مناطق مذكور را به دستگاه ذيربط جهت معرفي نماينده، اعلام نمايند.در صورت عدم معرفي و يا عدم حضور نماينده سازمان امور عشایری، هیئت با همان ترکیب اولیه مبادرت به ممیزی می نماید.

تبصره دو: در مراتع همجوار بین استانها ، اداره کل همجوار موظف است با درخواست کتبی اداره کل ممیزی کننده نسبت به معرفی نماینده جهت همکاری و همراهی با هیئت ممیزی (بدون حق رای) اقدام نماید. عدم حضور نماینده استان همجوار ، مانع از انجام ممیزی نمی گردد.

تبصره سه: ابلاغ اعضاي هيأت توسط مدير كل، براي مميزي مراتع مشخص و براي همان فصل صادر مي گردد.

تبصره چهار: هيأت با حضور تمامي اعضاء ( ۳عضو) تشكيل و رسميت مي يابد. رای اکثریت (سرپرست هیات به اضافه یکی از اعضا ) ملاک تصمیم گیری می باشد.

تبصره پنج: ابلاغ اعضاء هيأت و برگه^ء مأموريت، تصاوير آگهي، صورتجلسه الصاق و سایر مدارک مورد نیاز نيز از جمله^ء اسناد مميزي بوده و بايستي در سوابق پرونده ممیزی ضبط گردد.

تبصره شش: در موارد ضروری اداره کل می تواند با موافقت کتبی دفتر امور مراتع از هیات های ممیزی استان های همجوار یا سایر استانها جهت انجام ممیزی استفاده نمایند.

۲۶-مميزي مراتع درمناطق چهارگانه با حضور نماينده اداره کل محیط زیست در استان بدون حق رأي در تعيين صلاحيت مرتعدار انجام مي گيرد.

تبصره: اداره كل، بايستي زمان حضور هيأت مميزي در مراتع مذكور را به اداره محيط زيست استان مربوطه جهت معرفي نماينده، اعلام نمايد، عدم معرفي و حضور نمايندگان ياد شده در مراتع مورد مميزي، مانع از تصميم گيري نخواهد شد.

مميزي مرتع:

۲۷-هيأت هاي مميزي قبل از عزيمت به مراتع، بايستي كليه سوابق و مدارك موجود در مركز استان و شهرستان مربوطه را اخذ، مطالعه و بررسی نمايند.

تبصره: در مراتع همجوار بین استان ها، اداره کل ممیزی کننده بایستی ضمن اخذ سوابق از اداره کل همجوار، اقدامات قبلی انجام شده را دریافت و در اختیار هیات ممیزی جهت مطالعه و بهره برداری قرار دهد. همچنين اداره كل همجوار موظف است كليه سوابق را در اختيار اداره کل ممیزی کننده  قرار دهد.

۲۸-هيأت ممیزی موظف است در تاریخ مندرج در آگهي در مرتع حضور يابد.انجام مميزي در خارج از مهلت اعلام شده در آگهي فاقد اعتبار خواهد بود.

۲۹-صاحبان پروانه چراي دام  و يا متقاضيان صدور پروانه چراي دام بايد تقاضاي كتبي و فرم هاي درخواست صدور پروانه چراي دام را در دو برگ در زمان حضور هیات در مرتع تكميل و با اخذ رسيد، به هيأت هاي مميزي تحويل نمايند.

۳۰-هيات هاي مميزي براي تشخيص و تعيين مرتعدار و صدور پروانه چراي دام به شرايط ذيل توجه نمايند:

- احراز تداوم مرتعداری از سال ۱۳۵۹به بعد .

- حضور دام متقاضي در مرتع در هنگام مميزي

- ارائه سوابق و مدارك مثبته بهره برداری توسط متقاضي

- داشتن مدرك و سوابق قانوني یا قرائن مثبته در پرونده هاي اداره كل

- انجام تحقيقات لازم توسط هيأت مميزي از مرتعداران همجوار و سایر مرتعداران منطقه، نهاد های غیر دولتی مانند انجمن صنفی مرتعداران استان و شهرستان مربوطه

- ارائه مدارك مثبته دال بر وراثت و يا موارد مشابه

تبصره: چنانچه هنگام مميزي به دلايل موجه، دام مرتعدار در مرتع نباشد ساير عوامل جهت بررسی و ذیحق بودن مرتعدار، كافي است. احراز موجه بودن دلايل(با ارایه مدارک مثبته )، به عهده هيأت مميزي مي باشد.

۳۱-فصل و ظرفيت چرای مرتع هنگام مميزي، براي تعيين دام مجاز مرتعداران توسط هيأت مميزي تعيين مي گردد.

تبصره یک : اداره كل مي تواند در صورت ضرورت هر ساله قبل از حضور دام، زمان وظرفيت چرا را تعيين و به صاحبان پروانه کتبا اعلام نماید. مرتعداران موظف به رعايت موارد اعلامی مي باشند.

تبصره دو : در صورت تغییر سطح مرتع (به دلایلی نظیر واگذاری بخشی از مرتع، اجرای ماده واحده اراضی اختلافی موضوع ماده ۵۶ قانون حفاظت و بهره برداری، نقشه برداری جدید و ...) اداره کل می تواند نسبت به اصلاح پروانه یا پروانه های چرای دام اقدام نماید.

۳۲-تعيين محدوده مراتع با انجام تحقيقات مستدل و كافي بعهده هيأتهاي مميزي مي باشد.

۳۳-معرفي روستايي دامدار، در مراتع روستائي به عهده شوراي اسلامي محل و تائيد آن به عهده هيأتهاي مميزي مرتع مي باشد. تا زمان تشكيل شوراي اسلامي روستا و یا در صورت انحلال شورا، معرفي روستايي دامدار به عهده معتمدين همان روستا خواهد بود.

تبصره یک: در صورتیکه پس از ممیزی مرتع، بهره‌برداران مرتع روستایی (روستايي دامدار) تغییر نمایند، سیاهه اسامی جديد توسط شوراي اسلامي تهیه و اعلام و مدارک پس از تایید اداره کل، اصلاح میگردد.

 تبصره دو : در راستای مدیریت بهینه مراتع روستایی اداره کل می تواند در هر مرتع به یکی از اشکال ذیل عمل نماید.

- برای مراتع روستایی پس از ممیزی ، طرح مرتعداری تهیه و جهت اجرا واگذارمی گردد ، مسئولیت حسن اجرای طرح بعهده شورای اسلامی و یا نماینده مرتعداران ذیحق  می باشد.

- دامداران زیر ۱۰ واحد دامی می توانند با اطلاع اداره کل  نسبت به معرفی  شورای اسلامی روستا یا تشکل مرتعداری بعنوان نماینده اقدام نمایند و در هر زمان که صلاح بدانند با اطلاع اداره کل و با اکثریت آرا نماینده خود را تغییر دهند.

- برای دامداران فوق بخشی از مرتع مشخص و ترجیحاً تنسیق گردد.

- برای مرتعداران بالای ۵۰ واحد دامی مجاز پروانه چرای دام مجزا صادر گردد.

۳۴- شناسنامه مرتع، مدرك رسمي بوده و كليه نسخ آن بايد ، خوانا و بدون قلم خوردگي،لاک گرفتگی و خدشه بوده و اسامي افراد با صورتجلسه نهايي هيأت مميزي منطبق باشد.

۳۵- محدوده هاي عرفي مرتعداران بايستي با ذكرنقاط مختصات (دارای UTM) و ترسیم بر روي نقشه هاي ۱:۵۰۰۰۰ يا ۱:۲۵۰۰۰ توپوگرافی و تصاویر ماهواره ای مشخص و به امضاء اعضاي هيات رسيده و ضمیمه صورت جلسات مميزي گردد.

۳۶- سرپرست هيأت مميزي مرتع موظف است پس از اعلام نظر قطعي هيأت، کلیه مدارک ممیزی مرتع را در دو نسخه تكميل و هر دو روي آن را به امضاء اعضاء هيأت ، مرتعداران  يا نمايندگان آنها  رسانده همچنین یک نسخه کلیه اوراق و اسناد ممیزی مرتع ، از  طریق سیستم رایانه به دفتر امور مراتع ارسال نماید.

تبصره یک: امتناع مرتعدار يا مرتعداران يا نمايندگان آنها از امضاء اوراق و اسناد ممیزی مرتع، مانع از اتخاذ تصمیم هیئت ممیزی نخواهد بود.

تبصره دو: اقدامات هيأت مميزي بايد طبق آخرين فرمهاي ابلاغي سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري انجام پذيرد.

۳۷- سرپرست هيأت مميزي موظف است پس از تكمیل اقدامات مميزي، نتيجه را حداكثر ظرف مدت سی روز پس از پايان مأموريت به همراه مدارك مميزي(ابلاغ اعضاي هيأت، برگ مأموريت، تصاوير آگهي، صورتجلسه الصاق و …) جهت صدور پروانه چراي دام به صورت کتبی به اداراه كل اعلام و تحويل نمايد.

تبصره : عدم تحویل به موقع مدارک و اوراق ممیزی(توسط هیات ممیزی) به دلایل غیر موجه تخلف اداری محسوب می گردد.

۳۸- در مورد مراتعي كه پروانه چراي دام صادر گرديده، بايد به مرتعداران  كتباً ابلاغ گردد كه محدوده مراتع مورد پروانه چراي دام خود را با راهنمایی کارشناسان  اداره كل ویا شهرستان علامت گذاري ومسئوليت حفاظت از آن را به عهده گيرند و در صورت مشاهده هر گونه تجاوز و تخلف ، استفاده یا بهره برداری غیر مجازمرتع  نسبت به پیگیری آن از طریق محاکم قضایی يا نيروي انتظامي محل ویا اداره منابع طبیعی شهرستان همراه با اطلاع رسانی اقدام نماید .

تبصره یک : صاحبان پروانه چراي دام میتوانند  از طريق مراجع قضايي نسبت به اقامه دعوي (در مورد تضييع حقوق مورد پروانه چرا) اقدام نمايند. اداره كل موظّف به حمايت و همكاري لازم مي باشند.

تبصره دو :  در صورت بروز حریق در مرتع ، مرتعدار یا مرتعداران ذیحق آن مرتع موکلف به اطلاع رسانی وشرکت در  اطفا ء حریق می باشد و در صورت عدم مشارکت ، اداره کل می تواند نسبت به ابطال پروانه چرای آنان اقدام نماید .

۳۹- در صورتيكه شش دانگ پلاك روستايي كلاً وقف عام باشد در صورت احراز کلیه شرایط وقفیت، پروانه چراي دام مراتع موجود در پلاك وقف به نام متولي وقف عام صادر خواهد شد.

۴۰- اختيار و مسئوليت مميزي مراتع حوزه استحفاظي هر استان بعهده اداره كل همان استان (منطقه) بوده و هيأتهاي مميزي حق دخالت در مميزي استانها (مناطق) ديگر را ندارند.

 تبصره یک: در صورتيكه حدود مراتع مرزي استان ها مشخص نشده باشد، ابتدا اداره كل، بارعايت حدود تقسيمات كشوري مرزي را مشخص و در محدوده هاي مرتبط به استان هاي خود با رعایت تبصره ۲ ذیل بند ۲۵ اقدام به مـميزي مي نمايد.

تبصره دو: درصورتیکه مراتع مورد ممیزی در نوار مرزی دو استان قرار گرفته باشد و تداخل حدود با مرز جغرافیایی وسیاسی دو استان وجود داشته باشد ابتدا ادارات کل دو استان با بررسی اخرین نقشه تقسیمات کشوری و سوابق ثبتی، مرزی را با توافق یکدیگر مشخص وصورتجلسه نموده وهر استان با رعایت تبصره ۲ ذیل بند ۲۵ نسبت به ممیزی وتعیین مرتعداران ذیحق اقدام مینمایند.

تبصره سه: محدوده مرز هر استان تابع تقسیمات کشوری وتحدید حدود پلاک های ثبتی خواهد بود.

تبصره چهار: در صورتیکه سامان عرفی مرتعی، در محدوده بیش از دو استان واقع شده باشد، اكيپ مميزي با مسئوليت استانی که مساحت بیشتری از عرصه را شامل می گردد و  با عضويت يك نماينده از استان های همجوار ممیزی صورت می گیرد.

۴۱- حدود اختيارات هيأت هاي مميزي منحصر به موارد مندرج در اين شیوه نامه بوده و در اموري که رسیدگی واظهار نظردر انها در صلاحیت سایر مراجع قانونی باشد حق دخالت و رسيدگي ندارند.

رسيدگي به اعتراضات قبل از صدور پروانه چراي دام، نحوه صدور و رسيدگي به اعتراضات پس از صدور پروانه چراي دام:

۴۲- كليه اعتراضات واصله به مميزي هاي انجام شده بر اساس اين دستورالعمل (قبل از صدور پروانه چراي دام )،در كميسيوني مركب از رئيس اداره مرتع، نماينده اداره حــقوقي (كـارشــناس حــقوقي) و نماينده مدير كل منابع طبيعي استان و عندالزوم نماینده انجمن صنفی به عنوان مطلع بدون حق رای حداكثر تا پایان فصل بهره برداري بعدي،  مورد رسيدگي شكلي واقع و طبق تبصره هاي ذیل عمل مي نمایند.

تبصره يك: رعايت دقيق مفاد دستورالعمل، خصوصاً بند ۴۱ همين فصل ، مبناي كار كميسيون رسيدگي به اعتراضات و شكايات مي باشد.

تبصره دو: در صورت تائيد اعتراض، تصميم كميسيون و پرونده از طريق اداره كل به هيأت مميزي كننده  احاله تا نسبت به اظهار نظر قطعي و تكميل پرونده براي صدور پروانه چراي دام اقدام نمايد.

.۴۳- در صورت عدم وصول اعتراض پس از يك سال از اعلام گزارش هيأت به اداره كل ، عملاً اقدام هيأت تائيد شده محسوب و مرتع مذكور داراي پروانه چراي دام تلقي و اداره کل نسبت به صدور پروانه چرا اقدام می نماید . در صورت وصول اعتراض پس از مهلت مقرر، هيأت مندرج در اين بند حق رسيدگي را نداشته و موضوع در كميسيون بند ۴۹ فصل دوم اين شیوه نامه مطرح و اتخاذ تصميم میگردد.

۴۴- اداره كل پس از صدور پروانه چرای دام موظف است يك نسخه از صورتجلسه هيأت، بانضمام يك نسخه از شناسنامه مرتع و نقشه هاي مربوطه را جهت ضبط در سوابق به شهرستان مربوطه، ارسال نماید .

۴۵- براي مرتعدارانی  كه داراي سهمي كمتر از ۵۰ واحد دامي مجاز مي باشند پروانه چراي دام مستقل صادر نمي گردد.

تبصره یک : هيأتهاي مميزي بايستي سهم دام مجاز هر يك از اين مرتعداران را مشخص و اداره کل کتبا تعداد دام مجاز با فصل چرا و محدوده چرا را به مرتعدار مزبور اعلام می نماید.

 تبصره دو : در مراتع مشاعي مرتعدارانی كه با كمتر از ۵۰ واحد دامـي مجاز تـعييـن صلاحيت شده اند با اخذ و قبول امتيازات مرتعداران همان مرتع، میتوانند نسبت به افزايش واحد دامي مجاز خود با رعايت بند ۵۱ اين شیوه نامه اقدام و در صورتی که مجموع دام مجاز  یک مرتعدار به بیش از ۵۰ واحد دامی برسد، اداره کل موظف  به صدور پروانه چرا دام میباشد .

۴۶- جهت اشخاصي كه صلاحيت آنها از طرف هيأتهاي مميزي تائيد و داراي دام مجاز كمتر از ۵۰ واحد مي باشند در صورت تشكيل تعاونی مرتعداری  بنحوی که تعداد دام مجاز آنها به حداقل یک واحد اقتصادی (۲۳۰ واحد دامی )  برسد ، بصورت يك شخص حقوقي پروانه چراي دام صادر مي گردد.

تبصره یک: در صورتی که ظرفیت چرای مرتع یک سامان عرفی کمتر از ۲۳۰ واحد دامی باشد، در صورت درخواست کلیه مرتعداران ذیحق آن سامان جهت تشکیل تعاونی مرتعداری، اداره کل می تواند نسبت به صدور پروانه چرای دام بنام تعاونی مرتعداری اقدام نماید.

تبصره دو: صاحبان سهام تشكل ها، مجاز به فروش سهام خود به غير از اشخاص سهامدار و یا افزایش تعداد سهامداران نمي باشند. مؤسسين و مجامع عمومي و عادي، حق تغيير اين موضوع را در اساسنامه ندارند. اداره كل در صورت تقاضاي اعمال بند ۵۱ اين شیوه نامه از طرف اينگونه شركت ها، مي بايست مفاد اين تبصره را قبل از صدور مجوز، بررسي و رعايت نمايند.

تبصره سه : چنانچه شرکت تعاونی اقدام به فروش سهام شرکت و یا افزایش تعداد سهامدار بدون اخذ مجوز کتبی از اداره كل نمايند، امتیاز بهره برداری از مراتع آنها لغو و پروانه چراي دام آنها از درجه اعتبار ساقط می گردد.

۴۷- در صورت تحقق مفاد بند۳۷ ویا تصمیم کمیسیون بند ۴۹ (مبنی بر ذیحق بودن معترض و اضافه شدن به لیست مرتعداران ذیحق ) و یا اجرای بند ۵۱ اين شیوه نامه ، نياز به مميزي جديد نبوده، و اداره كل بايستي پروانه هاي چراي دام صادره قبلي را ابطال و بنام افراد جديد يا تشكل هاي رسمي، پروانه چراي دام صادر، و مدارك را اصلاح و نتيجه را به دفتر امور مراتع سازمان اعلام نمايند.

تبصره: موافقت و صدور اجازه واگذاري امتياز پروانه چراي دام ، منحصراً در اختيار اداره كل مي باشد.

۴۸- در صورت فوت دارنده پروانه چراي دام، يكي از ورّاث قانوني ميتواندباکسب وکالت محضری یا مصالحه با سایر وراث حداكثر ظرف مدت دو سال پروانه چراي دام دريافت نمايد.

تبصره یک: در مراتع مشاعی در صورت عدم توافق، وراث می توانند با مجوز کتبی اداره کل، حقوق متوفی را به ترتیب الویت به مرتعداران همان مرتع و مرتعداران همجوار واگذار نمایند و در مراتع انفرادی نیز می توانند با مجوز کتبی اداره کل،  حقوق متوفی را به ترتیب الویت به مرتعداران مرتع همجوار ویا دیگر اشخاص (مرتعداران ) حقیقی و حقوقی واگذار نمایند.

تبصره دو: در صورت توافق و رضایت حداقل دوسوم وراث ، اداره کل می تواند پروانه چرا بنام احدی از وراث صادر نماید .

تبصره سه: در صورتيكه هريك از وراث، داراي مجوز بهره برداري در همان مرتع باشند اداره كل ميتواند سهم وي از پروانه متوفي را كسر و به تعداد دام مجاز او اضافه و مدارك ممیزی را اصلاح نمايد.

تبصره چهار: در صورت عدم تحقق این بند و تبصره هاي ذيل آن، وراث حق ورود دام به مرتع را نخواهند داشت و حقوق بهره برداری متوفی ابطال می گردد.

۴۹- رسیدگی به اعتراضات اشخاص ناشی از اقدامات هيأتهاي مميزي، پس از صدور پروانه چراي دام در اختیار  كمیسیوني مرکب از نمایندگان دفتر امور مراتع، دفتر امور حقوقی سازمان  و نماينده تام الاختيار اداره كل خواهد بود. اشخاص می توانند اعتراضات خود را با ارائه مدارک مثبته به اداره کل ارسال و اداره کل مکلف به پذیرش اعتراض می باشد.

تبصره یک: دبیرخانه کمیسیون در دفتر امور مراتع سازمان مستقر بوده و كليه اعتراضات واصله پس از تكميل و تنظيم فرمهاي مربوطه توسط اداره كل، جهت رسیدگی در كميسيون بند ۴۹، ارسال و دبيرخانه پس از تكميل پرونده، موضوع را در كميسيون مذكور، مطرح خواهد نمود. و كليه مكاتبات در اين مورد از طريق دفتر امور مراتع سازمان انجام خواهد گرفت.

تبصره دو: در ممیزی های صورت گرفته قبلی مهلت تقدیم اعتراضات حداکثر سه سال پس از ابلاغ این شیوه نامه می باشد و در ممیزی های جدید(پس از ابلاغ این شیوه نامه )  نیز مهلت تقدیم اعتراضات حداکثر سه سال پس از صدور پروانه چرای دام  خواهد بود.

تبصره سه: تصمیم کمیسیون بند ۴۹ قطعی و لازم الاجرا است لکن معترض می تواند ظرف مهلت مقرر مندرج در تبصره ۲ ماده ۱۶دیوان عدالت اداری (۳ماه )اعتراض و اداره كل موظف است  تصميمات اتخاذي را در اولين فرصت به اجرا گذاشته و نتيجه را به دبيرخانه كميسيون اعلام نمايند.

تبصره چهار : چنانچه معترض یا معترضین حداکثر تا یکسال پس از تاریخ ابلاغ کمیسیون مدرک مثبته جدیدی دال بر ذیحق بودن خود ارایه نمایند ، رئیس سازمان می تواند پس ازارایه گزارش بازرسین یا کارشناسان  معتمد و منتخب خود و تایید آن ، موضوع را مجددا به همین کمیسیون با ترکیب مدیر کل دفتر امور مراتع ، مدیر کل دفتر حقوقی و مدیر کل استان مربوطه ارجاع تا تصمیم نهایی اخذ و ابلاغ گردد.

 تبصره پنج: تصمیمات کمیسیون بند ۴۲ و ۴۹ با مقررات قانون آئین دادرسی مدنی به معترضین ابلاغ می گردد.

وظايف و اختيارات صاحب پروانه چراي دام:  

۵۰- رعايت مندرجات پروانه چراي دام صادره، از طرف مرتعداران الزامي است و با متخلفین برابر مقررات رفتار خواهد شد.

۵۱- مرتعداران ذیحق مرتع می توانند، تمامی اختیارات و مسئولیتهای ناشی از پروانه چرای خود را پس از اخذ مجوز کتبی از اداره کل براساس مقررات ،تنها به يكي ازفرزندان خود، همسر، افراد حقیقی یا حقوقی با شرایط ذیل منتقل نمایند.

تبصره یک:

الف) درمراتع مشاعی: انتقال تمامی حقوق پروانه چرای خود  به یکی از فرزندان و همسر و نیز به یکی یا تعدادی از مرتعداران همان مرتع، نیازی به رضایت سایر مرتعداران همان مرتع نمی باشد، لیکن انتقال پروانه چرا به دیگر اشخاص حقیقی و حقوقی، رضایت کلیه مرتعداران همان مرتع الزامی می باشد.چنانچه انتقال دهنده در خصوص بهای حقوق بهره برداری با مرتعداران همان مرتع به تفاهم نرسد با نظر موافق اداره کل ملاک محاسبه حقوق بهره برداری، شیوه نامه ابلاغی سازمان می باشد .

ب) در مراتع انفرادی : الویت انتقال حقوق بهره برداری با مرتعداران همجوار همان حوزه آبخیز می باشد .در صورت عدم تمایل مرتعداران  همجوار وپس از اعلام کتبی به اداره کل(در مهلت یک فصل چرا) دارنده پروانه چرا می تواند با موافقت اداره کل حقوق خود را به اشخاص حقیقی و حقوقی ذیصلاح انتقال دهد.

تبصره دو: در مراتع شمال كشور،در صورت درخواست مرتعدار  به منظور انتقال حقوق پروانه چرا، ابتدامی بایست كليه حقوق احتمالي مكتسبه وي در جنگل از طریق کمیسیون تعیین صلاحیت دامدار موضوع طرح خروج دام از جنگل ابطال و سپس نسبت به انتقال حقوق پروانه چرا اقدام نمود.

تبصره سه : اجرای مفاد تبصره های یک و دو این بند  به هیچ وجه نبایستی منجر به افزایش بهره بردار در سامان عرفی مربوطه شود .

۵۲- مرتعدارصاحب پروانه چراي دام، درصورتيكه مشمول طرح اسكان و ساماندهی عشاير گردند، در زمان اجراي طرح اسكان و ساماندهی، كليه حقوق حاصله از پروانه هاي چراي دام در قطب محل اسکان (ییلاق ،قشلاق یا میانبند) ابطال و در خصوص قطب های دیگر  اسکان نیز می بایست حداکثر ظرف مدت یکسال نسبت به معرفی بهره بردار مجاز جهت جایگزینی (با رعایت بند ۵۱ و تبصره های ذیل آن) اقدام نماید

تبصره :  در صورت عدم معرفی بهره بردار جایگزین در مهلت مقرر،  حقوق بهره برداری ابطال می گردد.

۵۳ - مرتعدارانی كه اقدام به تنسيق و علامت گذاري محدوده هاي پروانه هاي چراي دام می نمايند مي توانند در قالب طرح مرتعداری از كمك هاي فني ومالی (در صورت تخصیص اعتبار ) استفاده كنند.

فصل سوم

شرايط ابطال پروانه چراي دام

      ۱- جعل در مفاد مندرج در پروانه چراي دام با تشخيص مراجع ذيصلاح موجب ابطال پروانه چرا گردیده و در این گونه موارد با متخلف برابر مقررات رفتار خواهد شد.

۲- در مواردي كه صاحب پروانه چراي دام، بدون كسب مجوز كتبي از اداره كل، حقوق ناشي از پروانه چراي دام را به شخص ديگري، اعم از حقيقي و يا حقوقي اجاره و يا واگذار نمايد.

۳-در صورت ترك مرتعداری به مدت ۲ سال متوالی، بدون اعلام كتبي به اداره كل

تبصره: احراز ترک مرتعداری بر اساس تنظیم صورتجلسه تحقیقات محلی توسط مامورين اداره كل، اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان و يا ساير مدارك و مستندات و ارایه آن به كميسيون موضوع بند ۱۰ اين فصل خواهد بود.

۴-هرگونه تغيير كاربري اراضی در محدوده پروانه چرا بدون اخذ مجوز قانوني

۵- عدم اجراي مفاد پروانه چرا از قبيل ظرفيت چرا، مدت و زمان استفاده

تبصره : در صورت عدم رعایت این بند، اداره کل و یا ادارات تابعه پس از دو بار اخطار و ابلاغ رسمی (حداقل در دو فصل چرا) به متخلفین و برای بار سوم نسبت به ابطال پروانه چرا اقدام می نماید.

۶- عدم پرداخت حقوق و عوارض قانوني به مدت ۳ سال متوالی و یا ۵ سال متناوب بدون عذر موجه

۷- اجرای مفاد تبصره سه ذیل بند ۴۶ و تبصره دو بند ۳۸  ازفصل دوم شرایط عمومی

۸- اجرای مفاد تبصره چهار ذیل بند ۴۸ فصل دوم

۹- اجرای مفاد بند ۵۲  و تبصره ذیل آن از فصل دوم

۱۰- تشخیص موضوع ابطال پروانه چرا در خصوص بند های ۱، ۲، ۳، ۴، ۵ ، ۶ ، ۷، ۸ و ۹ این فصل ، بر عهده کمیسیونی مرکب از نماینده مدیر کل، رئیس اداره مرتع، رئیس اداره حقوقی(یا نماینده وی )، فرمانده یگان حفاظت اداره کل(یا نماینده وی ) و رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان مربوطه می باشد. این کمیسیون با بررسی پرونده و احراز تخلف، مراتب را با تنظیم صورتجلسه به مدیرکل اعلام تا نسبت به ابطال پروانه چرا اقدام نماید.

۱۱- با اعلام کتبی مرتعدار به اداره کل مبنی بر انصراف از بهره برداری از مرتع ،پروانه چرا باطل می گردد.

۱۲- اجرای تبصره ۳ ماده ۹ آیینامه اجرایی قانون اصلاح تبصره (۱) ماده (۴۷) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوبه ۲۰/۱/۹۱ هیات وزیران.

۱۳- در صورت درخواست مرتعداران ذیحق جهت تغییر محل تعلیف دام ، پروانه چرای دام صادره ابطال خواهد شد.

تبصره : تصمیم گیری در اين مورد با مدير كل دفتر امور مرتع، مدير كل دفتر حقوقي سازمان و مدير كل استان مربوطه خواهد بود.

۱۴- در صورت واقع شدن محدوده پروانه چرا در محدوده شهرها که طرح جامع یا تفصیلی جدید آن ها به تصویب مراجع قانونی ذی ربط رسیده باشد به شرط رعایت و پرداخت حقوق بهره برداری توسط دستگاه متولی ، پروانه چرا ابطال می گردد.

۱۵- انعقاد قرارداد اجرای طرح های موضوع تبصره (۱) ماده (۳) قانون اصلاح قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع ـ مصوب ۱۳۴۸ ـ و اصلاحیه های بعدی آن

۱۶- نحوه مدیریت ظرفیت چرای آزاد شده ناشی از ابطال پروانه یا پروانه های چرا

 ( به موجب اجرای مفاد بند های۱۰ و۱۱ و ۱۲ این فصل) بر اساس شرایط و ضوابطی است که توسط دفتر امور مراتع اعلام می گردد.